Shosha được ấn hành năm 1978, vào thời điểm Isaac Bashevis Singer nhận giải Nobel Văn học – giải thưởng, mà như Singer viết trong diễn từ, là “sự thừa nhận đối với ngôn ngữ Yiddish – một ngôn ngữ chịu cảnh tha hương, ngôn ngữ không có đất, không có biên cương…”.
Hơn cả một chuyện tình đẹp và khó lý giải, tác phẩm này chất chứa hoài niệm của tác giả dành cho khu Do Thái (ghetto) trên đất Ba Lan: phố Krochmalna – Warszawa. Khu phố chìm khuất với những thân phận bé mọn và trôi nổi đặt trong tương quan cuộc ra đi và lần về mối dây gắn kết với văn hóa cộng đồng của những trí thức, nghệ sĩ Do Thái; làm sống dậy một bối cảnh ly tán, ngổn ngang…
Có thể xem Shosha là tác phẩm tiêu biểu của Isaac Bashevis Singer về chủ đề người Do Thái lưu vong.
“Phố Krochmalna giống như lớp sâu nhất của một di chỉ khảo cổ mà hẳn sẽ không bao giờ tôi còn lôi lên mặt đất. Nhưng tôi còn nhớ hết sức chuẩn xác từng ngôi nhà, từng cái sân, heder, các nhà học hassidim, cửa hàng – tôi còn nhớ từng đứa bé, từng kẻ rỗi việc, từng bà nội tướng, giọng nói của họ, động tác cử chỉ của họ, âm sắc của họ, các đường nét đặc biệt của họ.”
Cuốn tiểu thuyết này hoàn toàn không có ý định phác họa toàn bộ cộng đồng Do Thái Ba Lan vào thời kỳ trước Hitler. Đây là câu chuyện của vài nhân vật được xác định rõ ràng, trong những hoàn cảnh cũng được xác định rõ ràng. Tờ Jewish Daily Forward đã đăng nó nhiều kỳ trong năm 1974, dưới nhan đề Soul Expeditions. Joseph Singer, cháu tôi, đã dịch phần lớn các chương sang tiếng Anh. Tôi đã đọc những chương khác cho Alma vợ tôi và Dvorah Menashe thư ký của tôi chép lại. Tôi xin một lần nữa bày tỏ lòng biết ơn và tình trìu mến đối với họ.
I. B. S.
